Περίληψη.
Ο Μανουήλ Χρυσάφης και η πραγματεία του: Ιστορία της υποδοχής, ένα έργο σε εξέλιξη
Η ιστορία της υποδοχής του Μανουήλ Χρυσάφη, ενός από τους πιο διάσημους και υψηλόβαθμους μουσικούς της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας κατά τις τελευταίες δεκαετίες της, δεν έχει ακόμη μελετηθεί διεξοδικά. Το έργο του Χρυσάφη είναι τεράστιο και περιλαμβάνει εκατοντάδες συνθέσεις καθώς και μια σημαντική θεωρητική πραγματεία, Περὶ τῶν ἐνθεωρουμμέένων τῇ ψαλτικῇ τέεχνῃ καὶ ὧν φρονοῦσι κακῶς τινες περὶ αὐτῶν, μοναδική στην εποχή του για την έμφαση που έδινε στη σύνθεση. Στα χρόνια που ακολούθησαν τη δραστηριότητα του Χρυσάφη, τα χειρόγραφα μαρτυρούν εκτεταμένη αντιγραφή και ευρεία γεωγραφική διανομή των συνθέσεων και της πραγματείας του, γεγονός που υποδηλώνει τον βαθύ θαυμασμό των σύγχρονων εκκλησιαστικών μουσικών για τον Κωνσταντινουπολίτη πρόγονό τους. Κατά τον δέκατο ένατο αιώνα, όταν οι πρωτότυπες συνθέσεις του μπορεί να μην αποτελούσαν πλέον τον πυρήνα των καθιερωμένων ρεπερτορίων ψαλτικής, ο Χρύσαφης - ο οποίος στην πραγματεία του προβάλλει τη δική του επιχειρηματολογία για την «ορθότητα» βάσει της συνέχειας - αποκτά και πάλι κύρος, τώρα ως συγγραφέας ενός κρίσιμου θεμελιώδους εγγράφου στο πλαίσιο των αντιλήψεων περί συνέχειας των αρχών του δέκατου ένατου αιώνα. Συγκεκριμένα, ο Χρύσανθος ο εκ Μαδύτων χρησιμοποιεί τα λόγια του Χρύσαφη στο δικό του έργο, το Θεωρητικὸν Μέγα τῆς Μουσικῆς, για να στηρίξει τις θεωρίες για τη σύγχρονη πρακτική της παράστασης μέσω της παροχής μιας μαρτυρίας από τη βυζαντινή εποχή. Η πραγματεία του Χρυσάφη θα συνεχίσει να ερμηνεύεται στο πλαίσιο παρόμοιων συζητήσεων που σχετίζονται με την αυθεντικότητα και τη συνέχεια, αν και σε σε μεγάλο βαθμό διαφορετικά πλαίσια, τον εικοστό αιώνα. Από τη μία πλευρά, οι πλούσιες εκθέσεις του Χρυσάφη που σχετίζονται με τα συνθετικά είδη, τη μελωδία και την τροπικότητα αποτέλεσαν τη βάση για αρκετές μουσικολογικές έρευνες του εικοστού αιώνα σχετικά με το ρεπερτόριο της μεσαιωνικής βυζαντινής ψαλτικής. Από την άλλη πλευρά, η πραγματεία έχει αναφερθεί για να υποστηρίξει θεωρίες συνέχειας στην παράδοση της βυζαντινής ψαλτικής, ιδίως ως αντίδραση σε ισχυρισμούς περί έντονης ασυνέχειας μεταξύ της μεσαιωνικής και της παραδεδομένης παράδοσης. Η ανθεκτικότητα της πραγματείας του Χρυσάφη και η έγκυρη θέση του στο μεταβυζαντινό ψαλτικό περιβάλλον μπορεί να συναχθεί από τη συχνότητα με την οποία έχει χρησιμοποιηθεί, καθώς και από το εύρος των επιχειρημάτων που έχει κληθεί να υποστηρίξει.
No comments:
Post a Comment