Περίληψη
Η παρούσα ανακοίνωση αποπειράται να φωτίσει μια σημαντική αλλά λίγο μελετημένη πτυχή της εξέλιξης της εκκλησιαστικής μουσικής δημιουργίας και ερμηνείας, υπό το φως σύγχρονων κοινωνιολογικών θεωριών. Πρόκειται για τη λεγόμενη «διάσπαση» του κλασικού μουσικού έργου, δηλ. τη διατάραξη της ενότητας μεταξύ των μερών αλλά και μεταξύ των μερών και του όλου ενός μουσικού έργου, που άρχισε να κυριαρχεί στην παγκόσμια μουσική σκηνή από τις αρχές του 19ου αιώνα και κορυφώθηκε στον 20ο αιώνα. Την εξέλιξη αυτή επισήμανε και μελέτησε, μεταξύ άλλων, ο μεγάλος κοινωνιολόγος και μουσικοσυνθέτης Theodor Adorno. Ο Adorno απέδωσε την εξέλιξη αυτή στην αλλαγή του αισθητηρίου κατά την περίοδο του Ρομαντισμού και στην επακόλουθη εμπορευματοποίηση της μουσικής, που προώθησε την κυκλοφορία των μεγάλων κλασικών έργων σε αποσπασματική μορφή (για να χωρέσει στους δισκογραφικούς και ραδιοφωνικούς χρόνους). Τη διαδικασία αυτή φαίνεται ότι ακολούθησε και η «βυζαντινή» εκκλησιαστική μουσική, ιδίως οι μεγάλες συνθέσεις (π.χ. Χερουβικός ύμνος), που μέχρι και την εποχή του Πέτρου Πελοποννησίου παρουσίαζαν μια ενότητα στη δομή, με τις μελωδικές φράσεις να λειτουργούν αλληλοσυμπληρωματικά, χωρίς να ξεχωρίζουν μεταξύ τους. Η αρχή αυτής της εξέλιξης εντοπίζεται στην εποχή του Θεόδωρου Φωκαέως, οι συνθέσεις του οποίου παρουσιάζουν για πρώτη φορά μία ανισορροπία μεταξύ των μερών, προκρίνοντας κάποιες φράσεις έναντι άλλων και τονίζοντας συγκεκριμένα σημεία του ποιητικού κειμένου. Η διαδικασία αυτή υποβοηθήθηκε τον 20ο αιώνα με την έλευση της δισκογραφίας και την εφεύρεση του ραδιοφώνου. Άρχισαν να δημιουργούνται «έτερες θέσεις», ενώ σε συναυλίες και ραδιοφωνικές εκπομπές ακούγονταν «highlights».Υπάρχει άραγε περιθώριο επανόδου στην ενότητα των κλασικών έργων ή μια τέτοια απόπειρα είναι σήμερα τεχνητή και ως εκ τούτου ανειλικρινής (όπως πίστευε ο Adorno);
No comments:
Post a Comment