Mândrilă Gabriel Rev., Ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός: Η βυζαντινή μουσική σημειογραφία και η θεολογία των ιερών εικόνων
Περίληψη. Η έννοια της «εικόνας», στο πεδίο της ορθόδοξης παράδοσης, ενώνει και ενσωματώνει πληθώρα εννοιών, οι οποίες λειτουργούν ταυτόχρονα και σε διαφορετικά επίπεδα, παρεμβάλλοντας μια πολύπλευρη σημειολογική υφή, γεγονός που εξασφαλίζει την ενότητα και τη συνοχή όχι μόνο του δογματικού συστήματος της χριστιανικής διδασκαλίας αλλά και τη συνοχή της ορθόδοξης αισθητικής θεωρίας και, κατά συνέπεια, ολόκληρης της καλλιτεχνικής ενότητας καθ' εαυτήν.
Ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, όχι μόνο διαπρεπής δογματολόγος και θεολόγος των ιερών εικόνων, αλλά και κορυφαίος υμνογράφος και μελωδός της Εκκλησίας μας, θεωρείται επίσης συγγραφέας ορισμένων θεωρητικών μουσικών συγγραμμάτων, τα οποία αποτελούν, σύμφωνα με την ορθόδοξη παράδοση, το θεολογικό υπόβαθρο της παπαδιακής τέχνης.
Η παρούσα εργασία σκοπεύει να διερευνήσει τη σχέση μεταξύ του συστήματος γραφής της παρασημαντικής και της έννοιας της «εικόνας» από τη σκοπιά των θεολογικών συγγραμμάτων του αγίου Ιωάννη του Δαμασκηνού συγκριτικά με τα θεωρητικά μουσικά συγγράμματα, τα οποία η παράδοση κατατάσσει στα έργα του. Ο άγιος Ιωάννης είναι ο πρώτος μεταξύ των δογματικών και των χριστιανών στοχαστών, ο οποίος αναλύει την έννοια της «εικόνας» πέρα από την ιδιαίτερη σημασία του αισθητικού αντικειμένου και τοποθετεί την έννοια αυτή στη βάση κάθε πνευματικής εκδήλωσης της ανθρωπότητας. Μια τέτοια κατανόηση της σημειωτικής σημασίας της έννοιας της «εικόνας» συνδέεται από τον άγιο Ιωάννη άμεσα όχι μόνο με οτιδήποτε σημαίνει γενικά πολιτισμός και «παιδεία», αλλά και με την έννοια του «συμβόλου» και με κάθε είδους «γραφή», που περιλαμβάνει και, όπως νομίζουμε, την παρασημαντική.
Οι λόγοι της σημειωτικής της παρασημαντικής δεν αντιπροσωπεύουν απλώς κάποια ελκυστικά «σημεία» ενδιαφέροντος, με αξιόλογα μουσικολογικά περιεχόμενα και προεκτάσεις, αλλά, επιπλέον, προβάλλουν έναν τρόπο κατανόησης της ανθρώπινης ύπαρξης και του ίδιου του ανθρώπου, από ανθρωπολογική άποψη, ως καλλιτέχνη και δημιουργού. Αυτός ο τρόπος θα μπορούσε να φωτίσει ταυτόχρονα τους λόγους της τέχνης της μελουργίας και, τέλος, θα μπορούσε να δώσει ένα νόημα για κάθε διαχρονικό ζήτημα που απασχολεί το πνεύμα του ανθρώπου.
No comments:
Post a Comment