Προκαταρκτικός κατάλογος ελληνικών χειρογράφων βυζαντινής μουσικής σε συλλογές της Μόσχας
Από την εισαγωγή
Η δημιουργία ενός καταλόγου των ελληνικών χειρογράφων βυζαντινής μουσικής από τις συλλογές της Μόσχας αποτελεί επείγον καθήκον της ρωσικής μουσικολογίας. Την αναζήτηση ελληνικών πηγών αντιμετωπίζουν όχι μόνο οι ελληνιστές, αλλά και οι ερευνητές των συγκριτικών μεσαιωνικών σπουδών. Το πρόβλημα της μελέτης των αρχείων της Μόσχας είναι ιδιαίτερα έντονο, καθώς αυτά ήταν, στην πραγματικότητα, εκτός οπτικού πεδίου τόσο των δυτικών όσο και των εγχώριων μελετητών.
Ωστόσο, η διεύρυνση του ερευνητικού υλικού μέσω του εντοπισμού ελάχιστα γνωστών μνημείων και της λεπτομερούς περιγραφής τους δεν είναι ο μοναδικός στόχος στη δημιουργία ενός καταλόγου ψαλτικών χειρογράφων. Οι ίδιες οι αρχές της σύνταξής του αποτελούν ξεχωριστό επιστημονικό πρόβλημα, που απαιτεί μια σύνθετη ιστορικο-θεωρητική προσέγγιση βασισμένη στη γνώση των παραμέτρων στην εξέλιξη της χειρόγραφης παράδοσης, καθώς και στη συνεκτίμηση των ποικίλων δυνατοτήτων περαιτέρω αξιοποιήσεως των δημοσιευμένων στοιχείων. Κατά τη διάρκεια των εργασιών αναδείχθηκαν και άλλες, όχι λιγότερο σημαντικές κατευθύνσεις επιστημονικής έρευνας, που σχετίζονται με την ιστορία της προέλευσης, της ύπαρξης και της μελέτης συγκεκριμένων συλλογών και μεμονωμένων χειρογράφων.
Λαμβάνοντας υπόψη το αντικείμενο του παρόντος άρθρου, θα προσπαθήσουμε να συνοψίσουμε τα προκαταρκτικά αποτελέσματα της μελέτης των ανακαλυφθέντων μνημείων βυζαντινής μουσικής και να προσδιορίσουμε τις πλησιέστερες προοπτικές για τη δημιουργία, με βάση αυτά, ενός καταλόγου ελληνόγλωσσων ψαλτικών χειρογράφων από συλλογές της Μόσχας.
Ελληνικά χειρόγραφα νευματικής σημειογραφίας εντοπίστηκαν στις συλλογές χειρογράφων της Ρωσικής Κρατικής Βιβλιοθήκης (76 χειρόγραφα), του Κρατικού Ιστορικού Μουσείου (50 χειρόγραφα), του Ρωσικού Κρατικού Αρχείου Αρχαίων Πράξεων (6 χειρόγραφα), του Κρατικού Κεντρικού Μουσείου Μουσικού Πολιτισμού M.I. Glinka (1 χειρόγραφο). Παρακάτω δημοσιεύουμε τον προκαταρκτικό κατάλογο των αναφερόμενων χειρογράφων με τις σύντομες περιγραφές τους. Τα κυριότερα στοιχεία είναι η αρίθμησή τους ο τίτλος, η χρονολογία, το μέγεθος, ο αριθμός των φύλλων (συμπεριλαμβανομένων των κενών), το υλικό, το σύντομο περιεχόμενο- σημειώσεις. Τα παραπάνω μας επιτρέπουν να αποκτήσουμε μια γενική ιδέα για το μέγεθος και την ποιότητα των συλλογών, καθώς και για την υπαγωγή ενός συγκεκριμένου ψαλτικού χειρογράφου σε έναν ορισμένο τύπο βιβλίου. Ως εκ τούτου, θεωρήσαμε σκόπιμο να ομαδοποιήσουμε τα μνημεία εντός των συλλογών σύμφωνα με την τυπολογική αρχή, λαμβάνοντας επίσης υπόψη τον χρόνο δημιουργίας και την πληρότητά τους.
Ως αποτέλεσμα, ξεχωρίστηκαν οι ακόλουθες ενότητες: πλήρη χειρόγραφα με νευματική σημειογραφία (με ένα είδος συνθέσεων, πολλά είδη συνθέσεων - ανθολογίες), χειρόγραφα που είναι εν μέρει με μουσική νευματική σημειογραφία, αποσπάσματα (σπαράγματα) χειρογράφων μουσικής σημειογραφίας, θεωρητικά εγχειρίδια, χειρόγραφα με εκφωνητική σημειογραφία (συμπεριλαμβανομένων αποσπασμάτων).
No comments:
Post a Comment