Περίληψη
Ο χρόνος των ιερών ακολουθιών καθορίζεται από τον τελετουργικό τρόπο επιτέλεσης. Ο συγχρονισμός κατά τη διάρκεια και την χρονική εναλλαγή των λατρευτικών πράξεων επισημαίνεται στα παλαιά χειρόγραφα με περιορισμένες τελετουργικές περιγραφές. Ωστόσο, στη χειρόγραφη λειτουργική παράδοση δεν εντοπίζονται ιδιαίτερες «ρουμπρίκες» (roubrikes) για την χρονική ακρίβεια και αλληλουχία μεταξύ ευχών, ιερατικών εκφωνήσεων και ψαλτικών μελών. Στα νεότερα λειτουργικά βιβλία διαπιστώνονται επισημάνσεις σχετικά με το συγχρονισμό κατά την τέλεση των ακολουθιών. Για τη σημασία του χρόνου χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η προσθήκη των επεξηγήσεων «Ἀργῶς», «Ἀργῶς καὶ μετὰ μέλους» στην έκδοση του "Εγκολπίου του Αναγνώστου", όπου επισημαίνεται ο τρόπος και κυρίως η σημασία του χρόνου για την εναλλαγή των τελουμένων σημείων και πράξεων των ιερών ακολουθιών. Στη Λατρεία η χρονική συνάφεια ευχών, ύμνων και πράξεων βασίζεται στην Τελετουργική. Κατά την ιστορική εξέλιξη των ακολουθιών και τη σταδιακή υμνογραφική διαμόρφωση των ύμνων, των ευχών και των εκφωνήσεων ορισμένες τελετουργικές πράξεις δεν προσδιορίζονται χρονικά. Σε συγκεκριμένα σημεία των ακολουθιών ο τρόπος εκφοράς των ευχών και των εκφωνήσεων από τον ιερέα και η ψαλτική απόδοση φανερώνουν την έλλειψη συγχρονισμού. Σημαντικοί παράγοντες για τη μέχρι σήμερα άχρονη εναλλαγή αποτελούν: α) Η δομική καθιέρωση του εικονοστασίου (τέμπλο) ως υψηλό καταπέτασμα έχει ως αποτέλεσμα την περιορισμένη οπτικοακουστική δυνατότητα μεταξύ του κυρίως ναού και του ιερού βήματος. β) Η τέλεση της θ. Λειτουργίας και των άλλων ιερών Μυστηρίων και ακολουθιών ως «συλλείτουργο» με τη συμμετοχή δύο και πλέον λειτουργών συνεπάγεται τις διαφοροποιήσεις με την κατανομή των λειτουργικών ευχών και των τελετουργικών πράξεων. γ) Ο τρόπος αναγνώσεως των ευχών –ενίοτε λανθασμένα μυστικός ή ετεροχρονισμένος έχει ως αποτέλεσμα την λειτουργική αναντιστοιχία. δ) Οι περιπτώσεις λανθασμένης ψαλτικής ερμηνείας-απόδοσης όπως π.χ. η παράβλεψη ψαλμωδίας του «Αλληλουϊαρίου» προ της αναγνώσεως του Ευαγγελίου, η συντόμευση του «Κοινωνικού», οι σύντομες ψαλτικές αποδόσεις «Δόξα Σοι, Κύριε, δόξα Σοι», «Σοί Κύριε», « Ἀμήν» και τα αργά ψαλλόμενα μέλη όπως «Ἅγιος, ἅγιος, ἅγιος, Κύριος Σαβαώθ…», «Ἄξιόν ἐστιν ὡς ἀληθῶς»αλλά και η παράλειψη του «Πληρωθήτω…» κ.α. επιφέρουν τελετουργική χρονική αταξία. Η καταγραφή και η παρουσίαση των ανωτέρω περιπτώσεων είναι απαραίτητη ώστε να καταδειχθεί ότι η λατρευτική πράξη τελείται ιεροπρεπώς με το συγχρονισμό των διακονούντων στο ιερό βήμα και το αναλόγιο.
No comments:
Post a Comment