Το παρόν άρθρο αποτελεί μια προσπάθεια συγκριτικής ανάλυσης των μελισματικών τύπων στα βυζαντινά και στα παλαιορωσικά εκκλησιαστικά μέλη. Σε αντίθεση με τους συλλαβικούς και συλλαβικο-νευματικούς μελωδικούς τύπους, οι παλαιορωσικοί фиты (thetas) και οι παρόμοιοι βυζαντινοί θεματισμοί (ή "μεγάλες υποστάσεις") δεν είχαν μελετηθεί στο παρελθόν. Το άρθρο εξετάζει δύο παραδείγματα παράλληλων μετασχηματισμών τέτοιων τύπων στα ίδια μέλη στη βυζαντινή και παλαιορωσική ψαλτική υμνογραφία. Το πρώτο παράδειγμα ανήκει στον παλαιορωσικό μελωδικό τύπο, δηλαδή το θήτα "khabuva" σε χειρόγραφα του 12ου - 17ου αιώνα. Κατά πάσα πιθανότητα, στην παλαιορωσική παράδοση του 12ου - 13ου αιώνα, ο τύπος αυτός στο σύμπλεγμα των σχετικών ψαλμών ήταν κοντά στον αντίστοιχο μελισματικό τύπο από το λεξικό του βυζαντινού μέλους. Στα τέλη του 15ου αιώνα, όταν αναπτύχθηκε πλήρως η νέα γραφική εκδοχή της ψαλμωδίας Znamenny (η οποία πιθανώς προκλήθηκε και από την αλλαγή του μελωδικού της περιεχομένου), με βάση αυτόν τον αρχαϊκό τύπο, προέκυψαν δύο νέοι, δηλαδή το θήτα και το λίτσο- ήταν διαφορετικοί ως προς το μελωδικό τους περιεχόμενο. Στο κειμενικό περιεχόμενο του παλαιορωσικού μελωδικού τύπου, το "khabuva" καταδεικνύει επίσης αλλαγές με την πάροδο των αιώνων.
This article represents an attempt of a comparative analysis of melismatic formulae in Byzantine and Old Russian chants. In contract to the syllabic and syllabic- neumatic melodic formulae, Old Russian фиты (thetas) and similar Byzantine thematismoi (or ‘great hypostases’) were not studied before. The article examines two examples of parallel transformations of such formulae in the same chants in Byzantine and Old Russian singing hymnography. The fi rst example belongs to the Old Russian melodic formula, namely theta “khabuva” in manuscripts of the 12th — 17th centuries. In all likelihood, in the Old Russian tradition of the 12th — 13th centuries, this formula in the complex of relevant chants was close to the corresponding melismatic formula from the dictionary of Byzantine melos. By the end of the 15th century, when the new graphic version of Znamenny chant was completely developed (which was probably caused by the change in its melodic content as well), on the basis of this archaic formula, two new ones emerged, i.e. theta and litso; they were diff erent in their melodic content. In the textual content of the Old Russian melismatic formula, “khabuva” also demonstrates changes over the centuries. A further example of comparing the same chants in Old Russian and Byzantine traditions allows one to claim that the unusual in its melodic content “theta with a snake” could be related in its origin to another symbol which shows a graphic similarity with “thematismos”, i.e. “phthora”, which indicated a change in the modal content. The cases discussed demonstrate the crucial signifi cance of comparative studies of Byzantine and Russian singing relations and can help to explain certain unusual phenomena.
Ένα ακόμη παράδειγμα σύγκρισης των ίδιων ψαλμών στην παλαιορωσική και τη βυζαντινή παράδοση επιτρέπει να ισχυριστεί κανείς ότι το ασυνήθιστο στο μελωδικό του περιεχόμενο "θήτα με φίδι" θα μπορούσε να σχετίζεται στην προέλευσή του με ένα άλλο σύμβολο που παρουσιάζει γραφική ομοιότητα με τον "θεματισμό", δηλαδή τη "φθορά", η οποίο υποδήλωνε μια αλλαγή στο τροπικό περιεχόμενο. Οι περιπτώσεις που συζητήθηκαν καταδεικνύουν την καίρια σημασία της συγκριτικής μελέτης των βυζαντινών και ρωσικών μουσικών σχέσεων και μπορούν να βοηθήσουν στην εξήγηση ορισμένων ασυνήθιστων φαινομένων.
No comments:
Post a Comment