Sunday, May 26, 2024

Σπινέι Μαρσέλ-Ιονέλ, Η βυζαντινή ψαλτική παράδοση στη Ρουμανία: χειρόγραφα και ρουμάνοι μελοποιοί













Θέλουμε να παρουσιάσουμε εν ολίγοις διάφορα στοιχεία, συμπεράσματα τα οποία προέκυψαν από την έρευνά μας (με πολλά και ενδιαφέροντα στοιχεία και λεπτομέρειές τα οποία μέχρι τώρα ήταν άγνωστα) και τα οποία αφορούν άμεσα ή έμμεσα στην παράδοση της ψαλτικής ρουμανικής μουσικής και στις σχέσεις της με την βυζαντινή, από της πρώτης εμφανίσεώς της στις ρουμανικές μουσικές πηγές, κατά τα τέλη του ΙΓ' αι. έως και σήμερα. Παρουσιάσουμε την συνεισφορά των κέντρων ψαλτικής μουσικής παραγωγής και παιδείας της ψαλτικής μουσικής στο έδαφος της Ρουμανίας - τα Ψαλτικά μουσικά σχολεία που λειτούργησαν δίπλα στις μονές, στις εκκλησίες, στα Πριγκιπικά σχολεία, κλπ., και περ. 30 μεγάλοι Ρουμάνοι ψάλτες-συνθέτες και 15 μαθητές τους. Αναφέρουμε αναλυτικά: 1. τους Ρουμάνους συνθέτες-μελουργούς που έγραψαν στην ελληνική γλώσσα, όπως τον μοναχό Filothei από την μονή Κόζια (μέσα/τέλος ΙΔ' αι.-αρχές ΙΕ' αι.), τον μοναχό Πρωτοψάλτη Eustatie από την μονή Πούτνα (μέσα/τέλος ΙΕ' αι.-αρχές ΙΣ/Τ' αι.), τον μοναχό Dometian Βλάχου (μέσα ΙΣΤ' αι.), τον μοναχό Teodosie Zotica (μέσα ΙΣΤ' αι.), τον μοναχό Iovascu Βλάχου Πρωτοψάλτης της Ουγγροβλαχίας Κούρτης (μέσα/τέλος ΙΖ' αι.-αρχές ΙΗ' αι.), κ.α., και 2. ψαλτικά μουσικά έργα στην ρουμανική γλώσσα - δηλαδή μεταφρασμένα από την ελληνική γλώσσα, δραστηριότητα η οποία ξεκίνησε από τις αρχές του ΙΣΤ' αι. και συνεχίζεται μέχρι στις ημέρες μας. Παράλληλα, οι Ρουμάνοι ψάλτες συνέθεσαν και γνήσια ψαλτικά έργα κατά το βυζαντινό πρότυπο, και μετέγραψαν Προπαίδειες για την δική τους χρήση όσο για τις ανάγκες των σχολών. Από την έρευνα πάνω στα ψαλτικά μουσικά χειρόγραφα της Ρουμανίας καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι η γλώσσα που χρησιμοποιήθηκε στην Ρουμανική Εκκλησία: 1. ήταν στις αρχές του Χριστιανισμού - η λατινική με την ελληνική, 2. έως το 1700 περ. ήταν η ελληνική με λίγους ψαλμούς στην σλαβονική (μεταξύ του 1450-1550 περ.) παράλληλα με την ρουμανική γλώσσα, 3. ήταν στην ρουμανική γλώσσα, που άρχισε από τα χειρόγραφα, και τα βιβλία τυπωμένα το 1500 περ., στο Μπρασόβ και το Ταργόβιστε και κατέληξε την 24 Δεκεμβρίου 1713 όταν ο Ιερομόναχος Filothei Jipa έγραψε την Psaltichie romaneasca / Ρουμανικό Ψαλτήριων, το πρώτο ολοκληρωμένο βιβλίο που περιέχει όλη την ψαλτική μουσική του Ορθόδοξου Ρουμανικού έτους. Από τα στοιχεία που εξετάσαμε προκύπτει ότι η ρουμανική ψαλτική μουσική συνεχίζει την βυζαντινή παράδοση. Το σύνολο των ρουμανικών συνθέσεων και η παράδοση της Ρουμανικής Εκκλησίας απέδειξαν ότι οι σχέσεις με την βυζαντινή ήταν πάντα αδιάκοπες και η Ρουμανία παρέμεινε η μοναδική χώρα, μαζί με την Ελλάδα, η οποία δεν άλλαξε την αυθεντική ψαλτική μουσική και παράδοση, αλλά την συνέχισε. Το τελευταίο Κεφάλαιο, το οποίο ασχολείται με την μορφολογική προσέγγιση διαφόρων ψαλτικών μουσικών έργων Ρουμάνων και Ελλήνων συνθετών, προσφέρει ενδιαφέροντα στοιχεία για τον τρόπο μετάφρασης των έργων αυτών από τους Ρουμάνους, για την επεξεργασία του λειτουργικού και μουσικού κειμένου και για την αυθεντική σύνθεση της ψαλτικής μουσικής τους, ακολουθώντας το βυζαντινό πρότυπο. Μπορούμε έτσι να καταλήξουμε ότι αυτό το τελευταίο τμήμα της εργασίας ολοκληρώνει την εικόνα της Ρουμανικής ψαλτικής παράδοσης και των αδιάκοπων σχέσεων της με την βυζαντινή. Η εργασία μας αναπληρώνει διάφορες ελλειμματικές πληροφορίες πάνω στην μουσικολογική ιστορία της Ρουμανικής ψαλτικής μουσικής και την παραδόσεών της, αποδεικνύοντας ότι αυτή ήταν και είναι βυζαντινή προέλευσης, ότι συνεχίζει κρατώντας το βυζαντινό πρότυπο και ότι οι σημερινές σχέσεις είναι γνήσιες, στην βυζαντινή παράδοση.

No comments:

Post a Comment